Rozwój retencji korytowej na obszarach wiejskich jest jedną z kluczowych metod przeciwdziałania skutkom suszy. Wody Polskie podpisały z Gminą Przytyk porozumienie dotyczące odbudowy jazu na rzece Radomce, w odpowiedzi na oczekiwania lokalnego samorządu. Spiętrzenie rzeki pozwoli zmagazynować na miejscu dodatkowe 40 tys. m³ wody na potrzeby rolnictwa, a także odtworzyć stały przepływ w Kanale Przytyk.

Utrzymująca się od kilku tygodni w całym kraju słoneczna i  niemal bezdeszczowa pogoda wpłynęła na obniżenie poziomu wód w rzekach i przesuszenie wierzchniej warstwy gleby. Według prognoz IMGW, w czerwcu średnia  miesięczna temperatura  powietrza powinna kształtować się w normie wieloletniej, a w lipcu powyżej normy. Prognozowana suma opadów atmosferycznych w czerwcu i w lipcu będzie się mieścić w normie. Wysokie temperatury i zwiększone parowanie mogą pogłębić problem suszy, dlatego tak kluczowa jest retencja wody, w miejscu gdzie spadła.

Zwiększenie retencji Radomki to jedno z blisko 200 zadań inwestycyjnych Wód Polskich w zlewniach rolniczych w ramach środków z PROW

Porozumienie dotyczące odbudowy jazu na rzece Radomce zostało podpisane przez Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie Mirosława Kurza i Wójta Gminy Przytyk Dariusza Wołczyńskiego, z udziałem Marszałka Stanisława Karczewskiego, Posła na Sejm RP Andrzeja Kosztowniaka i Prezesa Wód Polskich Przemysława Dacy.

- Doświadczamy suszy szczególnie w obszarach rolnych, a najlepszym sposobem na przeciwdziałanie skutkom suszy jest zatrzymywanie wody tam, gdzie ona spadnie. Dlatego budujemy nowe urządzenia, zastawki i jazy. Ta inwestycja jest bardzo potrzebna. Dzięki niej zamierzamy zatrzymać 40 000 m³ wody – powiedział Prezes Wód Polskich Przemysław Daca.

W ramach zawartego porozumienia, Gmina Przytyk opracuje dokumentację projektową wraz z uzyskaniem wszelkich wymaganych prawem decyzji administracyjnych niezbędnych do realizacji zadania. Gmina nieodpłatnie przekaże opracowaną dokumentacji i przeniesie uzyskane decyzje administracyjne na rzecz Wód Polskich oraz dokona wykupu i nieodpłatnego przekazania na rzecz Skarbu Państwa, reprezentowanego przez Wody Polskie, gruntów — w przypadku, gdyby w związku z realizacją zadania konieczne okazało się zajęcie gruntów niestanowiących własności Skarbu Państwa lub Gminy Przytyk na potrzeby realizacji zadań objętych niniejszym porozumieniem. Wody Polskie wesprą samorząd w opracowaniu dokumentacji projektowej oraz zbudują jaz na rzece Radomce, po uzyskaniu środków finansowych. Dzięki odbudowie piętrzenia możliwe będzie:

• zwiększenie retencji korytowej rzeki Radomki o ok. 40 tys. m³;

• przywrócenie drożności dla organizmów wodnych Kanału Przytyk (stary kanał młyński) biegnącego przez centralną część m. Przytyk;

• stworzenie możliwości przywrócenia walorów rekreacyjnych w rejonie Kanału Przytyk; (obecnie przepływ występuje wyłącznie podczas wezbrań) oraz warunków do promocji i edukacji ekologicznej;

• stworzenie warunków dla lokalizacji nowych podmiotów gospodarczych w rejonie płynącego w rejonie Kanału Przytyk;

• rezygnację z wykorzystywania energii elektrycznej do napełniania kompleksu stawów rybnych Zameczek (po wykonaniu przez Gospodarstwo Rybackie doprowadzalnika).

Zadanie pn. „Budowa jazu w km 64+220 rzeki Radomka, gm. Przytyk”  jest jednym ze 198 zgłoszonych do realizacji w ramach Nowej Perspektywy z Programu Kształtowania Zasobów Wodnych (NPzPKZW) finansowanego ze środków UE w ramach PROW na lata 2014-2020. Inwestycję wprowadzono również do Programu Planowanych Inwestycji w Gospodarce Wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie. Jej zakończenie planowane jest na 2025 rok, a szacunkowa wartość wynosi 5 mln zł. Odbudowa jazu wpisuje się w oczekiwania lokalnego samorządu, który w czerwcu 2020 roku zgłosił Wodom Polskim zadanie do pilnej realizacji.

Prowadzimy piętrzenia i kontynuujemy zadania dla zwiększania retencji korytowej

W celu przeciwdziałania skutkom suszy, pracownicy Wód Polskich prowadzą piętrzenia na około 4 000 obiektów hydrotechnicznych, w zależności od potrzeb wynikających z aktualnie panującej sytuacji hydrologicznej. Dzięki wszystkim tym działaniom możliwe jest zwiększenie retencji korytowej nawet do 378 mln m³.

Jednocześnie kontynuowane są działania wynikające z założeń do Programu Kształtowania Zasobów Wodnych (zPKZW). Od 2020 roku dzięki realizacji 182 zadań o charakterze utrzymaniowym i inwestycyjnym na 640 urządzeniach wodnych zretencjonowano dodatkowo 46 mln m³, co pozwoliło nawodnić grunty na obszarze 37 tys. ha. W tym roku zaplanowano realizację 154 zadań utrzymaniowych i inwestycyjnych. Łącznie w ramach zPKZW zaplanowano realizację 336 zadań na ponad 1000 urządzeń wodnych.

Wdrożenie wymienionych działań pozwoli zmagazynować dodatkowo 54 mln m3 wody, zwiększając poziom retencji korytowej do ponad 156 mln m³ wody. Pozwoli to nawodnić 62 tys. ha gruntów będących w zasięgu oddziaływania urządzeń wodnych. Ponadto w ramach środków z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, do 2025 roku zaplanowano 198 zadań inwestycyjnych w zlewniach rolniczych na terenie całej Polski, których realizacja pozwoli zwiększyć retencję do poziomu ok. 286 mln m³.

Plan przeciwdziałania skutkom suszy to pierwszy taki dokument w Polsce, zawierający wykaz kompleksowych inwestycji dla zwiększania krajowej retencji wód

Projekt planu został opracowany w 2020 roku przez Wody Polskie we współpracy m.in. z organami administracji rządowej, oraz naukowcami z szeregu polskich uczelni i przyjęty po konsultacjach społecznych w drodze rozporządzenia Ministra Infrastruktury w roku 2021. Dokument ten wpisuje się, w tak istotną obecnie - tematykę adaptacji do zmian klimatu.

PPSS zawiera 3 listy inwestycyjne, w ramach których proponuje się realizację 314 działań na łączną kwotę 12,4 mld zł z zakresu retencji krajobrazowej (renaturyzacja), retencja leśnej, retencji jeziornej, retencji w wyrobiskach pokopalnianych, mikroretencji na terenach miejskich, retencji zbiornikowej oraz retencji korytowej w rzekach. Ta ostatnia jest szczególnie istotna dla rolnictwa, ponieważ zwiększenie retencji w dolinach rzecznych, przyczynia się do poprawy nawodnienia na występujących tam terenach rolnych.

Realizacja działań zawartych w PPSS przyczyni się do minimalizacji skutków suszy a tym samym ograniczenia strat gospodarczych, społecznych i środowiskowych. Obecnie Wody Polskie wdrażają zapisy planu przeciwdziałania skutkom suszy oraz prowadzą monitoring procesu wdrażania dokumentu przez jednostki samorządu terytorialnego. W zeszłym roku, w ramach działań edukacyjnych, opracowano również broszury wskazujące jak każdy z nas może oszczędzać wodę i dbać o jej zasoby. Z broszurami oraz innymi informacjami z zakresu przeciwdziałania skutkom suszy można zapoznać się na stronie www.stopsuszy.pl