W dniach 27-28 października br. w Smardzewicach odbyła się konferencja otwierająca projekt „Wdrażanie planu gospodarowania wodami w dorzeczu Wisły na przykładzie zlewni Pilicy”. To początek działań na rzecz promocji i wzmacniania synergii pomiędzy polityką wodną, rolną i klimatyczną. Celem nadrzędnym tego strategicznego projektu jest poprawa jakości i różnorodności biologicznej wód zlewni Pilicy ze szczególnym uwzględnieniem Zbiornika Sulejów. Realizacja zadania potrwa 10 lat, a jego całkowity koszt wynosi 74 mln zł. 

Wśród zaproszonych gości byli przedstawiciele administracji rządowej i lokalnych samorządów skupionych wokół Pilicy i Zbiornika Sulejów oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych. Patronaty Honorowe nad konferencją objęli: Ministerstwo Infrastruktury, Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Marszałek Województwa Łódzkiego.

Celem nadrzędnym projektu jest poprawa jakości i różnorodności biologicznej wód zlewni Pilicy ze szczególnym uwzględnieniem Zbiornika Sulejów. Oczekiwane rezultaty zaplanowanego na 10 lat projektu to m.in. zmniejszenie o 25% zakwitów sinic w Zbiorniku Sulejów oraz wzrost o 20% usług ekosystemowych (np. turystycznych) w zlewni Pilicy. Dzięki projektowi możliwe będzie zniwelowanie takich problemów jak niski poziom retencyjności wód, w szczególności na obszarach zmeliorowanych oraz wysokie zapotrzebowanie na pobór wody na potrzeby m.in. akwakultury. W ramach projektu powstanie System Wspierania Decyzji (SWD), czyli efektywne narzędzie do zarządzania jakością wody na Zbiorniku Sulejów. System przyczyni się do zmniejszania intensywności zakwitów sinic i zapewni trwałe bezpieczeństwo powodziowe miastu Sulejów. W czasie trwania projektu zostanie opracowana również dokumentacja projektowa oraz pozyskane zostaną stosowne decyzje i pozwolenia w celu likwidacji bariery migracyjnej dla organizmów wodnych. Projekt jest także gwarantem wsparcia dla Jednostek Samorządu Terytorialnego w działaniach mających ograniczyć presję komunalną związaną z nieefektywnym zarzadzaniem gospodarką ściekową na obszarach wiejskich. Rolnicy otrzymają wsparcie we wdrażaniu nowych rozwiązań ekologicznych dla zmiany praktyk rolniczych w celu ograniczenia zanieczyszczania środowiska i zwiększania retencji wód w zlewni rolniczych.

„Wdrażanie planu gospodarowania wodami w dorzeczu Wisły na przykładzie zlewni Pilicy” IP LIFE PL Pilica Basin CTRL uzyskało największe dofinansowanie NFOŚiGW w kategorii projektów LIFE. Umowa na jego realizację została podpisana przez Wody Polskie Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie i Komisję Europejską w grudniu 2020 roku, zaś 1 stycznia 2021 r. to formalny początek projektu. Beneficjentem Koordynującym są Wody Polskie RZGW w Warszawie, a Współbeneficjentami: Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii PAN (ERCE), Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa (FDPA) i FPP Enviro (FPP). Projekt realizowany będzie w zlewni Pilicy o powierzchni ok. 9 tys. km², która położona jest na obszarze 93 gmin, w obrębie 5 województw (łódzkiego, świętokrzyskiego, mazowieckiego, śląskiego oraz małopolskiego). Podejmowane w ramach projektu działania będą promowały i wzmacniały synergię pomiędzy polityką wodną, rolną i klimatyczną.

Charakterystyka Pilicy

Pilica jest lewym dopływem Wisły, do której uchodzi w 474,52 km (powyżej miejscowości Mniszew). Jej całkowita długość to 332,56 km, z czego ponad połowę stanowi odcinek w województwie łódzkim, a około 25% w mazowieckim. Źródła rzeki znajdują się na Wyżynie Ryczowskiej (mikroregion Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej), nieopodal miejscowości Pilica. Początkowo rzeka płynie w kierunku wschodnim, następnie do Zbiornika Sulejów obiera kierunek północny i w dolnym swoim biegu, aż do ujścia, przemieszcza się na północny-wschód wykorzystując przy tym własną pradolinę. Obszar południowy od Przedborza do Tomaszowa Mazowieckiego charakteryzuje się wyrazistą rzeźbą. Na niektórych odcinkach Pilica ma nieregularnie meandrujące koryto, w którym tworzą się wyspy o utrwalonych przez roślinność brzegach. Poniżej Przedborza i Tomaszowa Mazowieckiego występują licznie łachy i ławice śródkorytowe. Ich powstawaniu sprzyja szerokie (80-120 m) i płytkie koryto oraz niewielki spadek. Głębokości wody w rzece są zróżnicowane i zawierają się w granicach 0,6-0,9 m w okolicach miejscowości Szczekociny, do ponad 3 m w dalszym jej biegu. W południowej części zlewni (poniżej Koniecpola), w dolinie cieku występują liczne stawy. Z kolei w części północnej, gdzie dolina się rozszerza, znajdują się obszary podmokłe. W wyniku spiętrzenia wód Pilicy w 1973 r. powstał na niej Zbiornik Sulejów z zaporą w Smardzewicach.